De laatste dagen in Nickerie

De tijd vliegt!

Heb ik dan niet wat meer tijd om blogs te schrijven? Eigenlijk wel. Maar tijd hebben en in de stemming zijn, zijn twee verschillende dingen. Twee dagen terug had ik het er nog met Jesse over op skype (reuzehandig dat skype, dat je kan bellen met een ander continent zonder extra kosten). Soms heb je namelijk dat je gevoelens de overhand hebben en dat gaat ten koste van het verhaal. Afgelopen vrijdag bijvoorbeeld, had ik het even helemaal gehad. Ik wilde weer terug zijn in Wageningen en ik zag het helemaal niet zitten om nog twee maanden lang in Paramaribo te zijn. Als ik op dat moment mijn verhaal zou hebben geschreven zou dat nogal mistroostig geworden zijn, dus ik heb er vanaf gezien. Gevoelens van heimwee zijn heel normaal, het zou juist vreemd zijn als ik ze niet had. Toen ik er voor het eerst last van had (na zes weken in Suriname) toen had ik Janse even gemaild die tenslotte ook een tijdlang op stage is geweest (in Indonesië) en hij had me een hart onder de riem gestoken. Die gevoelens gaan vanzelf weer voorbij.

Nu ben ik in een neutrale stemming en heb ik ontzettend veel zin om mijn blog weer aan te vullen. Wat is er de afgelopen maand (een maand alweer!) allemaal gebeurd?

Op het moment van vorig schrijven was het het weekend voor Pasen. Met Pasen is iedereen vrij net als in Nederland. Bovendien is er voor de schoolgaande kinderen een paasvakantie aan verbonden. Omdat er in Nieuw-Nickerie heel veel te doen is met Pasen komt heel Suriname dan naar het westen afgereisd om mee te doen aan alle feestelijkheden. Omdat alle hotels en pensions (guest houses, heet dat hier) dan zijn volgeboekt was het oorspronkelijke plan dat ik dan terug zou gaan naar Paramaribo. Als geschenk uit de hemel had mijn collega Enjoem al na drie dagen verblijf in Nieuw-Nickerie aangeboden om bij hem te mogen logeren. Zijn kinderen zouden dan bovendien uit Paramaribo overkomen en het zou reuzegezellig worden, en omdat ze dan toch al zoveel mensen over de vloer hadden kon ik er makkelijk bij. Het aanbod heb ik natuurlijk direct aangenomen.

Na drie weken was het dan zo ver: het paasweekend. Enjoem kwam op de ochtend van goede vrijdag mijn koffer halen en ik zou zelf op de fiets naar zijn huis rijden. Enjoem woont in Paradise, een dorp wat ongeveer 10 km van Nickerie ligt. Een eindje wat je als Nederlander natuurlijk met gemak fietst. Ik was trouwens wel blij dat ik 's ochtends fietste, want midden op de dag zou het echt veel te heet zijn geweest. Maar 's ochtends is het wel te doen, al zweet je dan ook al als een rund. Toen ik was aangekomen oogstte ik veel verbazing omdat ik er al zo snel was. Ik had er iets meer dan een half uur over gedaan. Omdat Surinamers altijd de auto of de brommer nemen heeft de fiets wel een beetje de reputatie om langzaam en vermoeiend te zijn, dus ik was blij dat ik kon laten zien dat dat niet per se zo was. Aan de andere kant, je wil niet zo zwetend als een rund op je werk komen, en zeker ook niet om 3 uur 's middags als de zon nog vrij fel is tien kilometer naar huis fietsen. Het lijkt me verstandig dat ze vooral de auto en de brommer blijven gebruiken.

In ieder geval was ik daar aangekomen en ben ik daar hartverwarmend ontvangen (zoals ze daar altijd doen.) Er was meer dan voldoende eten en het was er gezellig druk. In de keuken... wacht, laat ik eerst eens iets over die keuken vertellen.

Ik heb volgens mij in de vorige blogs opgemerkt dat Surinamers keihard werkten, en vervolgens dat ze wel vroeg naar huis gaan. Het is allebei juist, ze gaan vroeg naar huis om daar keihard te kunnen werken. Dat is natuurlijk vrij algemeen gesproken. Het werk begint officieel om 7 uur en eindigt om 3 uur. Nu zijn er mensen (zoals Enjoem bijvoorbeeld) die al voor zevenen op het werk zijn en doorgaan tot al het werk af is voor ze naar huis gaan (tegen 3 uur). Je hebt ook mensen die komen om 7 uur en gaan door tot het werk af is (ergens tussen 1 en 3), en je hebt mensen die ergens tussen 7 en 9 binnenkomen, en doorgaan tot het werk af is tussen ongeveer 1 en 3. Op het BOG (bureau voor openbare gezondheidszorg) in Nickerie waren het vooral mensen van de eerste twee typen. Op het BOG hier in Paramaribo is iedereen er ongeveer om 8 uur (mijzelf incluus, ik ben zelfs vaak nog vijf minuten later) en begint het gebouw leeg te lopen om half 2 en zijn tussen 2 en half 3 de meeste mensen al weg.

Zelfs het werken van 7 tot 3 lijkt trouwens al een beetje sullig, want als je even rust neemt tussendoor, kom je niet aan een 8-urige werkdag, niet waar? (Overigens is het vroege opstaan hier ook geen probleem, want het is hier om half 7 echt al ontzettend licht). Nu moet ik zeggen dat ik het volstrekt eens ben met de mentaliteit van de Surinamers als het gaat om het te laat komen en te vroeg weg gaan. Ik spreek hier nu wel vanuit mijn ervaring die alleen bij overheidsinstellingen is. De overheid betaalt er namelijk niet naar om wel fatsoenlijk je werk te doen. Fatsoenlijk werk moet naar mijn mening fatsoenlijk betaalt krijgen. Een medewerker bij milieu-inspectie BOG, die vier strepen op zijn mouw heeft (het begint met één streep), en die het werk verdeeld onder de andere inspecteurs verdient maar liefst 1800 SRD (per maand). Een euro is ongeveer 4,5 SRD. Een SRD is dus ongeveer 22 eurocent en dat is niet veel. Een liter brandstof kost bijvoorbeeld 5 SRD. Een pak melk van 1 liter 5,5-6,5 SRD. Een pot pindakaas kost 10 SRD. Een pak multivitaminedrink (2 liter) 9 SRD. Een fles parbobier 7,85 SRD. Een zak bananenchips (lekker!) 6 SRD. Dat zijn overigens supermarktprijzen, en op de markt kun je producten als fruit (1,5 kilo bananen 7,5 SRD) wel redelijk goedkoop krijgen, maar het leven is hier dus niet goedkoop. Op de markt zijn dingen als exotisch fruit wel goedkoper dan in Nederland, maar het prijsverschil is niet echt schokkend en voor de rest is alles geïmporteerd en dus duurder. Dus als je tevreden bent met rijst, bananen, nog meer rijst en nog meer bananen, dan is het leven hier goedkoop, en anders is het eten hier duurder dan in Nederland... (Behalve rijst en bananen heb ik nog geen grootschalige kweek gezien. De meeste mensen die een lapje grond hebben kweken diverse groenten en fruit zelf om te verkopen.)
Dus de mensen verdienen veel minder dan in Nederland, 1800 SRD is echt een fatsoenlijk middenklasse inkomen, een ongeschoolde bewaker verdient 1000 SRD. Bovendien is het eten duurder dan in Nederland. Tenminste, als je echt eenvoudige maaltijden maakt met rijst denk ik wel dat je goedkoper uit bent, maar mijn ervaring bij de kookcommissie van Unitas vertelt mij dat je met het Nederlandse goedkope seizoenseten meer mogelijkheden hebt om meer verschillende eenvoudige maaltijden te maken voor weinig geld. Nederland is wat betaalbaar voedsel betreft echt een paradijs.

In ieder geval, Surinamers willen ook wel eens meer dan alleen eten. Maar dat gaat dus niet als je een gewone baan hebt. Je moet sowieso bij je ouders blijven wonen tot je getrouwd bent, want dan pas heb je door het gezamenlijke inkomen genoeg om op jezelf te wonen. Maar goed, dan wil je ook nog wel eens wat leuks doen. Dat doe je door een bijverdien activiteit. Dat doe je na je werk, en vandaar dus dat sommige mensen iets eerder weggaan. Gezien het loon lijkt me dat volkomen terecht. Als mensen genoeg betaald kregen om leuk van te leven (af en toe een uitje, en één keer per jaar een weekje vakantie in eigen land) dan zouden ze geen reden hebben om de werktijden wat soepeler te hanteren. Aangezien de overheid mensen daar niet voldoende voor betaald, lijkt mij het niet meer dan redelijk dat mensen de werktijden wel soepel hanteren en de extra tijd besteden aan hun bijverdienste.

Die van Enjoem was in zangvogeltjes handelen. Dat kan vrij lucratief zijn. We zijn eens een dagje uit geweest omdat hij 250SRD had verdiend op twee vogeltjes. Maar uitgaan is ook een uitzondering, want als je kinderen hebt gaat het meeste geld op aan een goede opleiding. Dat vonden Enjoem (dat is overigens zijn achternaam kwam ik die Pasen achter, men noemt elkaar hier wat vaker bij de achternaam, zijn voornaam is Sifried) en Daisy (zijn vrouw) het allerbelangrijkste. Daarom kookt Daisy voor 3 scholen de maaltijden voor kinderen. De overheid levert namelijk verplicht een maaltijd voor een kind op school en die moet ergens vandaan komen. Voor 3 scholen koken, dat klinkt vrij heftig, en dat is het ook, want dat zijn 600 kinderen bij elkaar. Iedere ochtend staat Daisy om half 2 op (ja 1.30 AM, dat heeft u goed gelezen) om voor die 600 kinderen te koken. Daar is ze dan mee bezig tot ze die maaltijden aflevert in de ochtend. Ik weet niet meer hoe laat, maar in ieder geval niet vroeg in de ochtend. 's Middags om 12 uur kan ze een beetje rusten. Maar niet te lang, want ze zorgt ook dat man en kinderen genoeg te eten hebben (Samuel woont nog thuis, maar er wordt ook nog wel eens wat naar Mireille en Richinel in Paramaribo gestuurd) en dat de vogels goed verzorgd worden. Dat zijn dezelfde vogels waar Sifried in handelt en er hangen er in huis een stuk of 20 a 30. Dus Sifried en Daisy zijn wat je noemt behoorlijk hardwerkende mensen en ondanks hun bijverdiensten verdienen ze nog steeds niet genoeg om die éne keer per jaar een weekje op vakantie kunnen in eigen land.

Ondanks dat ze het niet breed hebben, ben ik dus enorm gastvrij ontvangen. In de keuken (daar waren we gebleven!) die dus gebouwd is om 600 kinderen te voeden en dus vrij groot is waren Samuel (jongste zoon), Mireille (dochter, middelste) een christelijke dans aan het doen. Ze waren aan het dansen op het liedje “my God is awesome” om te oefenen voor de volgende dag, wanneer ze die dans zouden opvoeren. Samen met de andere omstanders heb ik wat tips gegeven en door de omstander-feedback ging het steeds beter.

Na de middag door gebracht te hebben met dansen en eten zijn we gaan hardlopen. (Ik merk dat ik de volgorde van de gebeurtenissen gemakkelijk vergeet nu er zoveel tijd tussen het opschrijven en het gebeurde zit, maar goed, jullie weten van niets, dus voor hetzelfde geld is het allemaal verzonnen wat ik hier op schrijf.) Enfin, we gingen dus hardlopen. In Nieuw-Nickerie is men op het fantastische idee gekomen dat hardlopen op straat 's nachts niet veilig is (voetpaden zijn in Suriname eerder uitzondering dan regel, dus men moet op straat lopen). Niet alleen zijn ze op het idee gekomen (ze zullen het in Paramaribo ook wel door hebben), maar ze hebben ook besloten er wat aan te doen. De manier waarop is ook fantastisch. Men heeft de vier straten rondom het plein (een grasveld) afgezet en de politie bikers-unit bewaakt alle toegangen zodat iedereen er zich aan houdt. Op de vier straten kan iedereen een rondje lopen in eigen tempo. Dit was zo'n groot succes dat hoewel het in eerste instantie gepland was op maandag en woensdag, dat het nu ook op vrijdag gebeurd. Drie dagen in de week worden de straten rondom het plein (450 meter) afgezet van 16.00 tot 21.00 zodat mensen vrij kunnen hardlopen of gewoon lopen in hun eigen tempo. Het is er hartstikke gezellig. Heel veel Surinamers zijn zich bewust dat bewegen goed is en nu de mogelijkheid er is wordt er ook gewoon gebruik van gemaakt. (In Nederland zie je alleen maar mensen hardlopen die er toch al gezond uitzien...) Maar goed, in Nieuw-Nickerie lopen dus niet alleen de mensen die al gezond zijn, maar echt iedereen. Ook de mensen met obesitas, waarvan je toch al dacht: “goh, die zouden meer moeten bewegen”, grijpen de gelegenheid aan om ook wat meer te bewegen. Het is veilig, want de straten zijn afgezet, en het is gezellig, want iedereen doet mee. Er is geen competitie-element, dus iedereen kan lekker op zijn of haar eigen tempo lopen. Dus sommige mensen lopen hard, andere mensen wandelen, weer andere mensen doen aan snelwandelen etc. Bovendien is het een echte ontmoetingsplek, en is het dus hartstikke gezellig. Zo zie je maar hoe de overheid door een zeer simpele maatregel, namelijk door het regelmatig afzetten van 450m weg wat in het rond loopt, het bewegen onder de bevolking enorm kan stimuleren. De enige kosten zijn het optreden van de politie bikers unit. Maar dat is maar twee man (twee hele aardige mannen overigens, ik heb nog een praatje met ze gemaakt) en heel Nieuw-Nickerie heeft er plezier van. Ik vond dit echt een van de leukste dingen in Nieuw-Nickerie en ik deed dan ook iedere maandag, woensdag en vrijdag mee. Omdat ik snel last krijg van mijn knieën als ik veel hardloop beperkte ik me vooral tot het snelwandelen, waarmee ik toch behoorlijk wat afstand kon afleggen en mijn conditie behoorlijk op de proef kon stellen. Door mijn lange benen ging dat trouwens vrij hard, en omdat het er wat apart uitziet als iemand zo snel wandelt trok ik veel bekijks (“kijk eens hoe hard die bakra gaat!”) en kregen sommige mensen spontaan lachstuipen als ze door mij op hoge snelheid werden ingehaald. Het ziet er dan ook belachelijk uit, dat snelwandelen, maar ik voelde me er erg goed bij, en ik vind het een prettig idee dat ik sommige mensen wat extra plezier in hun leven heb gebracht.

(Oké begonnen op 19 mei, en het is alweer 7 juni... Snel afschrijven dit stuk)

De volgende dag, de zaterdag, was de dag van de mars. Op de ochtend trokken vele christenen door de straten in een grote optocht. Daarbij leuzen roepende als: “Jezus leeft!” etc. Het was een uitbundigheid die een sterk contrast vormde met de protestantse kerkelijke beleving waaraan ik gewend was. Daardoor was het natuurlijk erg leuk.
Aan het einde van de optocht waren er diverse optredens waaronder het dansoptreden wat de vorige dag was geoefend. Daarna was het tijd om voetbal te kijken op het voetbalveld van Nickerie. Schooleftallen namen het tegen elkaar op. Na genoten te hebben van een fantastische maaltijd was het tijd voor een verjaardag op de avond, en toen was de dag alweer voorbij.

Op zondag was het mijn grote dag. Ik ging namelijk hutspot, stoofvlees en pannenkoeken maken voor mijn gastgezin. Ik wilde ze laten merken dat er ook in Nederland lekker gekookt kon worden. Ik heb 3 uur in de keuken gestaan om het voor elkaar te krijgen. Uiteindelijk is het allemaal gelukt (met een beetje hulp van Daisy). De hutspot was niet zo populair, had ik het idee. Maar het stoofvlees werd erg gewaardeerd. Toen de volgende dag alle hutspot weg was, dacht ik dat ze het overgebleven deel hadden weggegooid (er was nog voor zo'n twee en een halve persoon aan hutspot over). Later bleek dat Sifried dat allemaal had opgegeten. Verbazingwekkend dat al die stamppot in zijn maag paste. In ieder geval was ik erg blij dat hij het zo lekker had gevonden.
Op het einde van de zondag zijn we wezen kijken naar de dragraces. Op een recht stuk weg langs de zeedijk worden ieder jaar in Nieuw-Nickerie dragraces gehouden. Er waren vooral veel aangepaste motoren, die door hobbyisten zo gemaakt waren dat ze levensgevaarlijke snelheden konden halen. Ik moet zeggen dat dit me niet zo heel erg trok. De motors raasden voorbij met een oorverdovend lawaai. Of de ene won van de andere vond ik niet zo heel interessant eigenlijk. Maar toen kwam het moment dat al het wachten beloonde. De zundapps verschenen aan de start. Met op de zundapps allerlei trotse eigenaren die hun zundapp hadden opgepoetst alsof het laatste oordeel er vanaf hing. Twee zundapps per keer. De eigenaren kijken elkaar aan: “mijn zundapp is mooier dan de jouwe” en rijden dan vol trots weg op hun hoogste tempo. Dat laatste was erg leuk om te zien, want ik had die dragrace op de fiets nog kunnen winnen. Gelukkig waren de zundapps van gelijk niveau zodat de berijders elkaar met de al eerder beschreven blik ongeveer een halve minuut konden aanstaren. Dit was het absolute hoogtepunt van de dragrace. Daarna zijn we naar huis gegaan.

Daarna ging de laatste week in van mijn verblijf in Nickerie. De familie Enjoem heeft me meegenomen voor een uitje op de zeedijk. We hebben gegeten en een beetje gewandeld. Ik ben ze enorm dankbaar voor alle gastvrijheid die ik daar heb genoten, en de leuke tijd die ik heb gehad.

Op de vrijdag was mijn afscheid op het werk. Iedereen had wat te eten geregeld, en ik heb pannenkoeken gebakken. We hebben nog foto's genomen van de hele ploeg milieu-inspectie en toen was het voorbij. Prim (een collega uit Paramaribo) en Bihari (een chauffeur) zijn me komen halen, en dezelfde dag heb ik de lange rit terug gemaakt naar Paramaribo.

Tot zover einde Nickerie. Omwille van het overzicht hou ik het hierbij voor gezien. Meer in het volgende bericht (hopelijk ook nog dit weekend).

Groetjes,
Ruben